East African Crude Oil Pipeline (EACOP)

Waar wij in het westen denken dat het einde van het gebruik van fossiele brandstoffen in zicht komt is hier het idee opgevat om in en bij het nationale park Murchinson falls, naar olie te boren en deze dikke olie via een duizenden kilometers lange permanent verwarmde pijplijn te vervoeren naar een grote haven in Tanzania. Vanuit het greendeal-oogpunt mag dit misschien verbazen, vanuit de Oegandese context lijkt dit project zo gek nog niet: er kan flink aan verdiend worden waarmee dit land uit de armoede zou kunnen worden getrokken. Punt is wel dat de bouw en exploitatie een Frans-Chinese aangelegenheid wordt. Het Franse Total zal 70% van de aandelen in handen hebben. Je kunt je sterk afvragen hoeveel geld er uiteindelijk in de Oegandese staatskas terecht komt, laat staan wat hier na enig graaiwerk nog van over is voor de verbetering van het bestaansniveau.

Mij leek het interessant om te onderzoeken op welke wijze zo’n megaproject ingrijpt in de Oegandese samenleving en natuur en of daar dan mooi onderwijs van te maken is.

Via een landelijke organisatie zijn we terecht gekomen bij een lokale club die in de provincie Masaka opkomt voor de belangen van bewoners op en langs het tracé van de pijplijn. In twee gesprekken zijn we een boel aan de weet gekomen. De eerste ontmoeting was best lastig te regelen: we moesten overschakelen van Whatsapp op het beter beveiligde Signal; we spraken een plek af vanwaar we door een boda-boda naar het juiste huis werden geloodst. Het leek erop dat voor een eerste contact over EACOP even wat veiligheidmaatregelen werden getroffen. Ik had een bijzonder gesprek met een bevlogen jonge vent. Een local die fel opkomt voor de belangen van de kwetsbare groepen mensen in de provincie Masaka. Die empowering van kwetsbaren sprak mij erg aan. Leer mensen wat hun rechten zijn en via welke kanalen ze iets kunnen laten horen. In de EACOP context mensen op hun rechten wijze ligt al wat gevoeliger. ‘Je‘ moet er toch niet aan denken wanneer banken dit project niet meer willen financieren omdat er aangetoond kan worden dat er onvoldoende oog is voor de lokale gemeenschappen die worden getroffen en de schade die aangericht wordt aan natuur en milieu. ‘Je’ moet er toch niet aan denken dat het risico en gevolgen van olielekkages, het ontbreken van voldoende compensatie na onteigening en de talloze intimidaties richting locals te prominent in de belangstelling komt.

Ook de belangenorganisaties ontkomen niet aan intimidaties en arrestaties: het kantoor in Masaka van de lokale club is vernield en alle inboedel verdwenen, de voorzitter van het landelijke AFIEGO waar wij nog een afspraak mee hebben is recentelijk gearresteerd en inmiddels weer op vrije voeten.

In het tweede gesprek waar ook Cees bij was bleek toch wel dat het activistisch gehalte van op zijn minst de voorzitter zodanig groot is dat we hebben besloten om niet met hen in zee te gaan, ondanks de grote waardering die we hebben voor het werk van deze club. We kregen een Martin Luther King- achtige monoloog over ons heen. Knip erin en zet er applaus en gejoel tussen en je hebt een keiharde politieke toespraak. Hier willen wij onze vingers als onbeschermde NGO niet aan branden. Ons met deze club verbinden zal onze educatieve opdracht in gevaar brengen.

Goh, was ik nog helemaal vergeten te zeggen dat we de dag zijn begonnen met een ontbijt met de Aartsbisschop van Masaka. Cees en ik aan beide zijden van zo’n lange Poetintafel met de bisschop aan het hoofd, hahahahahahaaa

Fijne man leek het en goed gesprek over de wijze waarop de kerk de samenleving ingaat en ongeacht religie jongeren perspectieven voorhoudt en hen daarin ondersteunt opdat ze niet naar de steden trekken maar hun bestaan in de rurale gebieden gaan opbouwen.

Wij waren nog niet overtuigd van de aantrekkelijkheid van het platteland boven de stad maar wel mooi om te zien dat het volk niet meer naar de kerk toe hoeft te bewegen maar de beweging de andere kant op is ingezet. Of ze dan stiekem toch bijbeltjes uitdelen is ons niet gezegd.